Kâğıt fabrikası ilk kurulduğu yıllardan itibaren agresif olarak büyüyor, yurtdışında yardımcı hammadde ve kimyasal temin zorlukları yardımcı işletmelerin kurulması gereksinimini ortaya çıkarıyordu. 1946 yılına gelindiğinde, Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesi bünyesinde, iki kağıt fabrikası, üç selüloz fabrikası ve Klor-Alkali fabrikası gibi ana işletmeler, kaolin ve mekanik hamur ünitesi ile güç santrali, su temin sistemi, bakım ve atölyeler grubu, fidanlık ve orman işletmeleri ile entegre ve karmaşık yapı kazanmıştı.
Yaşanan sıkıntıların çözümleri uzak görüşlülükle hazırlanıyor ve tesislerin verimli çalışması hedefleniyordu. "Kendi ağacını kendin üret" yaklaşımıyla, bir "Fidanlık ve Orman İşletmesi" de kurulmuştu.
Ulus gazetesinin “selüloz çiftliği” diye tanımladığı! bir fidanlık işletmesinin kurulacağı ilk kez Sümerbank Umum Müdürü'nün 1941 Ağustosunda gazetelere verdiği beyanattan öğrenilmişti. Umum Müdürün açıklamasına göre, kâğıt fabrikasına hammadde temin etmek amacıyla “İzmit havalisinin ağaçlandırılması” kararlaştırılmıştı. Bu ağaçlar kavak cinsi olacaktı ancak okaliptüs ağaçları için de araştırmalar devam etmekteydi.”
Bahsedildiği gibi, 56 yıl sonra sonlanacak bir oluşumun ilk adımları 8 Mayıs 1942 tarihinde Müessese bünyesinde bir “Fidanlık ve Orman İşletmesi Şefliği” olarak kuruldu. Asıl amacı, Müessesenin ihtiyacı olan odun hammaddesinin bir kısmını temin edecek ormanları yetiştirmekti. Bu düşünceyle "İzmit havalisinin ağaçlandırılması" kararlaştırılmıştı. Kavak ağaçlarının yetiştirilmesi düşünülse de, okaliptüs ağaçları için de araştırmalar devam etmekteydi. Kurulan şefliğin ikincil bir görevi de ikincil görevi ise müessese sahasını ağaçlandırmak ve çiçeklendirmekti.
Bu amacı gerçekleştirmek üzere Kocaeli İli Gölcük İlçesi'nin 3 km. kadar doğusunda Kazıklı mevkii olarak bilinen yerde Hüseyinbey Çiftliği adıyla anılan 2.840 dekar arazinin 2/3'ü sahiplerinin rızasıyla, geriye kalanı da izalei şüyu yoluyla satın alındı ve çeşitli yasal işlemler tamamlandıktan sonra 1944 yılında Selüloz Sanayii Müessesesi adına tapuya tescil ettirildi. Başlangıç 300 hektar civarında olan bu arazinin 1.000 hektara çıkarılması düşünülmüştü.
Arazinin düzenlemesi ve drenajı tamamlandıktan sonra, 1944 sonbaharından itibaren dikim çalışmalarına başlandı. Kibrit Sanayii'nin Fransa'dan getirdiği populos deltoides cinsi kavak çelikleri İstanbul Büyükdere Orman İşletmesi Fidanlığı ile işbirliği dahilinde köklendirilerek, ilk aşamada 27.000 adet fidanın dikimi gerçekleştirilmişti.
1944-45 yıllarında 340 dekar araziye 85.000 adet,
1945-46 yıllarında 1380 dekar araziye 345.000 adet,
1946-47 yıllarında 800 dekar araziye 200.000 adet,
1947-48 Yıllarında 200 dekar araziye 50.000 adet,
olmak üzere toplam 2.720 dekar araziye 680.000 kavak fidanı dikimi tamamlanmıştı. Ancak, sahile yakın yerlerde taban suyundan zarar gören fidanlardan 113.000 fidan da kurumuştu. Bu arada "Sümer-I" kavağı adı altında, erken yapraklanma ve çimlenme özellikleri ile farklı bir tür kavak ağacı bulunmuş ve çelikler yoluyla üretimine de başlanmıştı.
1940'lı yılların ikinci yarısında dikimi yapılan kavakların 1955-1966 yıllarında kesimi yapıldı. Anılan yıllarda bu fidanlıktan, daha çok 2000-3000 metreküp dolaylarında olmak üzere her yıl 1.453 ile 7.033 m3 arasında değişen üretim yapıldı. Söz konusu 12 yıl boyunca elde edilen kavak tomruğu miktarı 35.473 metreküpü buldu. Bu üretimin bir kısmı mekanik odun hamuru olarak değerlendirilirken daha kalın olan tomruklar ise açık artırma yoluyla piyasaya sunulmaktaydı. Anılan yıllar arasında işletme, Marmara bölgesi ve yakın illere 19 milyon adet fidan ve 2.2 milyon adet kavak çeliği sattı. Bir başka ifade ile bölgede kayakçılığın yaygınlaşmasına ve gelişmesine de katkıda bulundu. İlerleyen dönemlerde üretim amaçlarından farklı olarak Fidanlık İşletmesi'nde ayrıca, araziden ve fidanlar arasındaki otlardan yararlanmak ve Müessesede çalışan işçilerin sağlıklarını takviye için kendilerine verilen süt ve yoğurdun sağlanması amacıyla büyük bir çiftlik binası kuruldu ve bir tür tarım işletmeciliği yapıldı.
1955-1974 yılları arasında gerek kavak üretimi, gerekse tarımsal ve hayvancılık faaliyetlerinden elde edilen tali ürünlerin değerlendirilmesinden 9 yıl kâr, 11 yıl ise zarar edildi. Aynı durumun 1975-1981 yıllarında da devam etiğini görmekteyiz
İşletmenin karlı olmayışının nedenleri raporlandığında;
-1944-1965 yıllarında kavak yetiştirme tekniğinin az bilinmesi ve yapılan yanlış uygulamalar,
-Hayvancılık, meyvecilik, tarla ziraatı gibi işlerin önem kazanması sonucu kavak üretiminde verimin düşmesi,
-Kavak üretiminde çalışan personelin yeterli bilgi ve beceriye sahip olmaması,
-Birimde kadrolu olarak çalışan işçilerin mesai saatlerinin yaptıkları işe uymaması,
gibi nedenler belirlenmiştir.
İşletmenin veriminin artırılması için yeni tür kavaklara ve reçinesi az çam türlerine (pinus radialta ve pinus maritima) yönlenmesi, fidan dikme ve yetiştirmede daha rasyonel yöntemlerin uygulanması, işletmenin ana amacı olan kâğıt sanayiine odun üretme ilkesinden vazgeçilmemesi gibi öneriler ortaya konulmuştur. Bu öneriler büyük ölçüde hayata geçirildi ve 1985-88'ten itibaren hızlı büyüyen çam türleri üretimine ağırlık verilmiştir. Bir zamanlar 150 personel çalıştırılan işletme, Fidanlık ve Ağaçlandırma Kısım Müdürlüğü adı altında 6 personele düşürülmüş ve mevsiminde gerektiği kadar tarım işçisi istihdam etmek suretiyle faaliyetini sürdürmüştür.
Ancak, kağıt sektörünün geleceğini yönlendirmesi amacıyla kurulan bu yapı hedefine ulaşamamış, 1998 yılında otomobil fabrikası kurulması amacıyla özel sektöre devredilmiştir.
0 Yorum