Selüloz ve Kağıt Fabrikaları Müessesesi- SEKA - Kuruluş:21 Haziran 1955
Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları İşletmesi Kanunu 13 Mayıs 1955 tarihinde kabul edilerek, Resmi Gazetede yayınlandığı tarihten bir ay sonra, 21 Haziran 1955 tarihinde 6560 sayılı kanun olarak yürürlüğe girmişti.
SEKA, tüm malvarlığı, borcu, hakkı ve yükümlülüğü ile Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesini 6560 sayılı kanunla devralıyordu. Bununla da kalmıyor, bir yandan kimisi kronikleşmiş birtakım sorunu, diğer yandan da kamuoyu önünde bu sorunları çözmek yükümlülüğünü de üstlenmek zorunda kalıyordu. Bu nedenle SEKA, gerek asıl ve ikinci derecedeki üretim faaliyetlerini yürütmek, gerekse bunlara ilişkin her türlü ticari faaliyetlerde bulunabilmek ve gerekli finansmanı sağlayabilmek açısından oldukça özerk bir yapıya kavuşuyordu.
Konunun ilk maddesi SEKA'yı şöyle tanımlamıştı:
-“Hükmi şahsiyeti haiz bulunmak ve bu kanunla 3460 sayılı kanun hükmüne tabi olmak üzere Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları İşletmesi" adı ile bir teşekkül kurulmuştur... Bu kanunda, Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları işletmesi SEKA' remziyle ifade olunmuştur... SEKA İşletmeler Vekâlet'ine bağlı olup merkezi İzmit'tedir.”
İkinci madde ile devletin Seka için verdiği görevler açıklanıyordu;
-Her tür kâğıt ve karton ve gerektiğinde her tür kâğıt ve karton ürünü yapmak,
-Kâğıt ve karton üretimi için gerekli her tür selüloz, mihaniki odun hamuru ve yarı kimyevi hamur gibi her türlü yarı-mamulleri hazırlamak ve üretmek,
-Yukarda belirtilen mamullerin üretimi için gerekli kimyevi maddelerle diğer yardımcı maddeleri üretmek,
-Klor ve südkostik ve bunların türevlerini üretmek,
-Her türlü mamul, yarı mamul ve yardımcı maddeler üretimi sırasında ortaya çıkabilecek tali maddeleri değerlendirmek.
Yasa ayrıca, yine ikinci maddesiyle, uğraş alanının gerektirdiği mamul ve yarı Mamul maddeleri elde etmek amacıyla SEKA'ya fidanlık ve orman meydana getirmek, işletmek ve orman ürünlerini değerlendirmek yetkisi de veriyordu. Yeni yasa ayrıca, yukarda sayılan işler için her türlü tesisatı kurmak ve işletmek yetkisiyle birlikte, her türlü ticari muamelelerde bulunabilmek, kurulmuş ya da kurulacak anonim ve limitet şirketlere gerektiğinde katılmak olanağı da sağlıyordu.
Yasanın dördüncü maddesine göre, SEKA'nın mali kurumlardan kısa vadeli kredi sağlama hakkı saklı tutulmakla birlikte, bankacılık ve kredi işlemlerini Sümerbank üstleniyordu. Bununla birlikte SEKA'ya, Sümerbank'la birlikte ya da kendi başına tahvil çıkarmak ya da diğer kaynaklardan uzun vadeli borçlanabilme yetkisi de veriliyordu.
Yasanın altıncı bölümünü oluşturan geçici maddeler, devir işlemlerinin nasıl yapılacağını düzenliyordu ki buna göre:
Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesinin tüm malvarlığı, alacakları, borçları, kısaca her türlü hak ve yükümlülükleri SEKA'ya devredilecek, Bu geçiş işlemleri İşletmeler ve Maliye Vekaletleri ile, Sümerbank, Umumi Murakabe Heyeti ve SEKA tarafından belirlenecek birer kişiden oluşan bir heyet tarafından altı ay içinde tamamlanacak,
Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesinde çalışan tüm memur, hizmetli ve işçilerle bu müessesenin uğraştığı işlerle ilgili olarak Sümerbank tarafından yaptırılan montaj ve inşaat işlerinde bu Banka mensubu olarak çalışan memur, müstahdem ve işçiler, bütün hakları ve yükümlülükleri saklı kalmak şartıyla SEKA'ya geçeceklerdi.
Bununla birlikte SEKA, yasanın yedi ve sekizinci maddelerinde öngörüldüğü şekliyle, her yıla ait iş programını işletmeler Vekâlet'inin onayını aldıktan sonra yapacak ve yapacağı yatırım projelerini uygulamadan önce de Sümerbank'ın görüşünü alacaktı.
SEKA'nın nasıl yönetileceğini belirleyen 10-13'üncü maddelere göre, Teşekkül, biri Umum Müdür olmak üzere beş kişilik bir İdare Meclisi tarafından Yönetilecekti. İdare Meclisi'nin başkanı ile bir üye İşletmeler Vekilinin, bir üye Maliye Vekilinin, bir üye de Ziraat Vekilinin önerisi üzerine İcra Vekilleri Heyeti'nce tayin edilecekti. SEKA'nın yürütme ve karar organları olan Umum Müdür ve İdare Meclisi'nin böylesine ağırlıklı bir şekilde siyasi iktidarca belirlenmesinin yaratacağı sıkıntılara ilerde değineceğiz. Yasaya göre, İdare Meclisi başkan ve üyelerinin Teşekkül 'ün iştigal konusu ile ilgili teknik, mali iktisadi işlerden en az biri üzerinde tecrübe ve ehliyet sahibi olmaları gerekiyordu. SEKA'nın bir Umum Müdürü ve gerektiği kadar yardımcısı olacaktı. Umum müdür ve yardımcılarının yüksek öğrenim görmüş olmaları, teknik işlerle uğraşacak yardımcıların ise yüksek mühendis olmaları öngörülüyordu. Umum Müdür, kanunlar ve nizamname hükümleri çerçevesinde ve İdare Meclisi kararlarıyla Teşekkül 'ün iştigal konusunun gereklerine uygun olarak SEKA'yı yönetecekti.
Kağıtçılık sektörünün yapılanmasını incelediğimizde, Seka'nın Türkiye'de selüloz ve kağıt üretimi görevini yerine getirebilmek için, 6560 sayılı kanunun belirlediği, görev, yetki ve sorumlulukları kullanarak büyümüş, gelişmiş; sonuçta güçlenerek amacına ulaşmaya çalıştığı görülmektedir.
0 Yorum