Pandemi süreci sonrası kağıt ve karton sektöründeki toparlanmanın 2022 yılında da devam etmesi beklenmektedir. Her ne kadar 2018 yılındaki üretim değerinin altında olacağı düşünülse de , 2022 yılında küresel kağıt üretiminin 416 milyon tona ulaşması beklenmektedir. 2023 yılı beklentileri ise 2022 yılına göre daha iyimserdir. Pandemi dönemi ile satış hızını artıran kartonda e-ticaret sektörü satışları desteği ile 2022 yılı sonunda kağıt üretimleri içinde yerini üçte iki gibi daha yüksek bir orana yükselteceği gözlenmektedir.

Bu bağlamda Çin'in karton ihracatında yer alan Kanada ve Finlandiya'daki rakiplerine göre Pazar payını daha da artırdığı görülebilmektedir. Çinli üreticilerin ABD'de yaptığı ihracattaki artışı, yükseliş trendini de doğrulamaktadır. Nisan-2020 ile Nisan-2021 yılları verileri karşılaştırıldığında, Çin'in karton ihracatında 1,4 milyar USD artış olduğu görülmektedir.

Diğer yandan küresel bazda petrol fiyatlarındaki artışların, ambalaj sektöründe kartonun plastik ambalajlara karşı tercih edilmesini destekleyecektir. Petrol ve fosil yakıtlardaki fiyat artışları ile birlikte, ambalaj malzemeleri içinde yer alan karton segmenti malzeme kullanımı plastik malzeme kullanımına göre artış göstermeye başlamıştır. Yıllık bazlarda incelendiğinde, 2015 yılında 810 milyar USD olan küresel ambalaj talebi 2020'de 930 milyar dolara yükselirken, aynı dönemde karton ambalaj 333 milyar USD'den talep 385 milyar USD'a ve plastik ambalaj ise 278 milyar USD'den 340 milyar USD'a artış olduğu; segment olarak (karton, plastik, metal, cam veya diğer hammadde türleri) de içeren kartonun 10 yıldır küresel ambalaj satışlarından aldığı payı %41’te sabit tuttuğunu ve plastiklerin ise aynı dönemde payını 5 puan arttırarak %37’ye çıkardığını görüyoruz. Belirtilen 2015 ile 2020 yılları arasındaki süreçte, ucuz ABD kaya gazı fiyatları ve tarım-gıda ürünlerindeki sıhhi şartların oluşturulması düşüncesiyle plastik ambalajların daha çok tercih edilmesi bu artışı oranını açıklayabilmektedir. Ancak, son yıllardaki petrol ve gaz fiyatlarındaki artışlar ve plastik malzemelerin çevreye verdiği zarar dikkate alındığında karton ambalajların plastiğe karşı üstünlük kazanması beklenmektedir.

Pandemi süreci sonrası 2022 yılında öngörülen kağıt ve karton üretimi, 2020 yılına göre kıyaslanırsa Asya'daki yaklaşık 7 milyon tonluk artış ile 195 milyon tonlara ulaşacağı görülmektedir. Avrupa'nın ise aynı yıllar arasındaki artış miktarını ise 2 milyon ton civarında olacağı ve 105 milyon tona ulaşacağı beklenmektedir. Bölgesel olarak kağıt ve karton üretimlerinde 2018 ve 2020 yılları arasında bir kıyaslama yapılırsa, üretim kaybı açısından en kötü durumda olan bölgenin 110 milyon tondan 103 milyon tona 7 milyon tonluk bir üretim düşüşü ile Avrupa olduğu bilinmektedir. Aynı dönemde Asya'da 5 milyon ton(193 milyon tondan 188 milyon tona) ve Kuzey Amerika'da 3 milyon tonluk(82 milyon tondan 79 milyon tona) üretim düşüşleri izlemiştir. Kuzey Amerika bölgesi için 2022 yılı kağıt karton üretim beklentileri 82 milyon ton olarak yer almaktadır. Küresel bazda kağıt ve karton üretimi 2015 yılından beri süregelen yaklaşık 415 milyon tonlarda olduğu ve yine küresel bazda bu değerlere yakın üretim olacağı tahmin edilmektedir.

Üretilen kağıt türleri bazında, Covid-19 pandemi süreci ile birlikte Karton üretimi diğer türlere göre önemli oranda artış sağlamıştır. 2019 yılında küresel bazda 172 milyon tonda olan oluklu mukavva kağıdı ve 66 milyon tonda olan karton üretiminin, 2022 yılında sırasıyla 191 milyon ton ve 72 milyon ton olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. 2019 yılında % 57 oranında olan oluklu mukavva kağıdı ve karton üretiminin 2022 yılında tüm türler içinde üçte iki değerine ulaşacağı hesaplanmaktadır. Temizlik kağıtları türünde ise 2019 yılında 40 milyon ton olan üretimin, yaklaşık % 1'lik bir artışla 44 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir. Sektörde 2019 ile 2022 yılları arasında üretim bazına 92 milyon tondan 72 milyon tona -5,1 % oranında en fazla düşüş gösteren her türlü matbaa ve yazı kağıtları olmuştur. Covid-19 krizinin uzaktan çalışma ve online derslere geçişi hızlandırması, baskı ve yazı kağıdı çıktılarındaki düşüş eğilimini daha da hızlandırmıştır.

Ancak, bir yandan da sektörü olumsuz etkileyen girdi maliyetlerinin sıkıntılı süreci de devam etmektedir. Sene başından beri özellikle Avrupa'da selülozdaki fiyat artışlarının 1,5 kata ulaşması üretici şirketleri olumsuz etkilemektedir. Selüloz fiyatlarındaki artışı satış fiyatlarına yansıtmakta zorlanan girdi olarak selüloz kullanan kağıt üreticilerinin karlılık oranlarında % 3 bir azalma olabileceği beklenmektedir. 2020 ile 2021 yılları arasındaki karton satışlarındaki artış % 5 olsa da, sektör 2021 sene başından beri gerçekleşen 1,5 kat selüloz fiyatlarındaki artışa ayak uyduramamaktadır. Asya pazarında 1.150 USD/Ton olan selüloz fiyatları Batı Ülkelerinde 1.350 USD/Ton fiyatlarına kadar ulaşmış; Avrupa'da % 53 artışa denk gelirken, Asya'da % 47 oranında artış görülmüştür. Selüloz fiyatlarındaki artışın, kağıt sektöründeki riskleri de artırdığı gözlenmektedir. Kağıt üreticileri, selülozdaki bu artışı satış fiyatlarına yansıtamamış ve selüloz fiyatı artışlarından kötü etkilenmiştir. Ürünlerine talep azaldığı için gazete kağıdı ile birlikte matbaa ve yazı kağıdı segmenti, kâğıt hamuru maliyetlerindeki artışları müşterilerine neredeyse hiç yansıtamadıklarından, bu maliyet artışından en olumsuz etkilenen segmentler olmuştur. Hijyenik kâğıt türünde de özellikle toplu perakendeciler olmak üzere, pazarlık gücünü elinde tutan müşterilere sahip olduğu için girdi maliyetlerindeki artışları, üretimin sonraki aşamalarındaki müşterilerine yansıtmakta zorluk çekilmiştir. Yine de 2022 yılında selüloz ve odun fiyatlarındaki artışın hızının azalması olumlu bir etki olarak değerlendirilmektedir.

Diğer bir olumsuz girdi etkisi ise elektrik ve fosil yakıtlardaki fiyat artışlarıdır. Ancak şunu da belirtmek gerekir ki, son yirmi yıl içinde kağıt üreticileri, yenilenebilir enerji ve biokütle tarafında kullanımlarını % 55'e kadar artırması ile enerji maliyetlerine karşı mücadelesinde önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir. Sektörün gelecekte problem yaşaması muhtemel en önemli girdilerden biri olacak su kullanımı için ileri teknoloji geri dönüşüm yatırımlarına devam etmesi gerekmektedir. Bugün bile çok düşük oranlarda yatırım yapılan su geri dönüşüm sistemleri yatırım maliyetlerinin 9 ila 12 milyon USD arasında olabileceği de dikkate alınmalıdır.

Avrupa da kâğıt geri dönüşümü açısından oldukça öğretici bir örnektir. Çünkü bölgede 1990 yılında %39 olan kâğıt geri dönüşüm oranı 2020 yılında %75'e çıkmıştır. Ancak, Çin hükümetinin 2018 yılından bu yana geri dönüşüm için karışık kâğıt ithalatını yasaklamasından beri Batı'da geri dönüşüm pazarında üç yıldır bir hareket olmadığı görülmektedir. Bu, Çin'in ithal ettiği kâğıt hacimlerinde ve sonuç olarak geri dönüşüme yönelik kâğıt tedarik zincirinde büyük bir yavaşlamaya yol açmıştır. Çin'in geri dönüşüm amaçlı kâğıt ithalatındaki düşüş, Avrupa ve ABD pazarlarındaki fiyatların belirgin şekilde düşmesine neden olan derin bir krize sokmuştur. Bu aşırı düşük fiyatlar, geri dönüşüm firmalarının uygun şartlarda toplama planlarına ait finansal yapıları olumsuz etkilemekte ve geri dönüşüm değer zincirindeki sağlıklı yapıyı tehlikeye atmaktadır.

Sektörle ilgili küresel bazda son değerlendirmeleri sunmaya çalıştık. Kağıt ve Karton sektörü ile benzer verilere Türkiye'de ulaşmanın zorluğu nedeniyle değerlendirmede Türkiye'de duruma yer verilememiştir.