Kağıt Makinesi verimliliğini içeren makaleler serisinin ilkinin devamı olan bu ikinci makalemizde zaman tanımları ile ilgili kısımları açıklamaya çalışacağız.
Makalemizde Avrupa Kağıt Sektöründe kullanılmakta olana ZELLCHEMIAG Kağıt Yapımı Teknik Komitesince yayınlanmış ve 2005 yılında revizyon gören hali dikkate alınarak anlatılmaktadır.

Kağıt Üretiminde yönetici olarak çalışan teknik personelin "Ölçemezsen kontrol edemezsin; kontrol edemezsen yönetemezsin" ilkesini dikkate alarak bu makaleyi incelemesini öneririz.

Ancak, bu zaman dilimlerinin raporlanması esnasında bakım grubu ve üretim grubu personeli arasında anlaşmazlıklar olabileceği de düşünülmelidir. Üst yöneticilerin uygulama esnasında açıklamalara göre raporlama kararlarına destek vererek verim ile ilgili sistemin doğru bir yapıda oturtulmasını sağlaması gerekmektedir.

2.Kağıt Üretiminde Zaman Tanımları:
2.1 Kağıt makinesi zaman analizinde ortak değerler

Kağıt üretiminde zaman analizi, kağıt makinesinde her zaman yapılmaktadır.
Zaman analizi aslında zamanına dayalıdır, fakat aynı zamanda mevcut maksimum süre bazında da hesaplanır.

Zaman analizi aşağıda belirtilen ana kategoriler ile tanımlanmıştır;
- Takvim zamanı,
- Mevcut maksimum zaman,
- Mevcut üretim zamanı,
- Üretim zamanı.

2.2 Zamanın Sınıflandırılması
Zaman sınıflandırması ile ilgili genel bir bakış makale resmi içinde verilmiştir. Lütfen bakınız.

2.2.1 Takvim Zamanı
Sembol: t calender Birim:h
Takvim zamanı raporlama süresindeki saatler olarak gösterilir.
- 365 gün x 24 h yıl içindeki toplam zaman,
- 28, 29, 30 ya da 31 gün x 24 h bir ay için toplam zaman
- 7 gün x 24 h hafta için toplam zaman
- 24 h ise 1 gün için toplam zaman

2.2.2 Zaman Mevcut Değil
Sembol: t not a Birim: h
Zaman mevcut değil(t not a), üretimin hattının dış etkenlere bağlı olarak durduğundaki zamandır. İşletme bu dış nedenler için sorumlu değildir. Duruşun zaman limiti bulunmamaktadır. Bu zaman aşağıdaki gibi kategorize edilir.

2.2.2.1 Üretim hattı hem de personelin olmadığı Zaman Mevcut Değil Durumu
Hem üretim hattı hem de personel kağıt üretecek durumda değilse, ortaya çıkan süre takvim zamanından çıkarılır. Asgari süre sınırlaması yoktur.
Bu kategori 3 alt kategoriye ayrılmıştır:
- Yasal ve sözleşmeye dayalı olarak kabul edilen kurallara göre kapatma:
○ resmi tatil,
○ Sürekli olmayan çalışma (örn. haftada 5 gün),
○ Genel çalışma sözleşmesi.
- Toplu iş sözleşmesi.
○ Örneğin yaz tatili kapanması
- Grev nedeniyle kapanma
Personelin bulunmadığı süre, tatil, anlaşma veya endüstriyel eylem sona erdiğinde sona erer. Üretimin olmadığı -planlanan veya planlanmayan- herhangi bir başka zaman, mevcut olmayan veya maksimum kullanılabilir süre olarak gerçekleşen kategori olarak bildirilir.

2.2.2.2 Personelin mevcut olduğu fakat üretim hattının mevcut olmadığı Zaman Mevcut Değil Durumu
Kağıt üretimi için sadece üretim hattının olmaması ve personelin fabrikada bulunması durumunda ortaya çıkan süredir, ancak belirtilen süreler aşıldığında takvim zamanından( t calender) çıkarılır.
Bu kategori beş alt kategoriye ayrılmıştır:
- Büyük iyileştirmeler ya da planlı büyük ölçekli bakım
○ t oluşan ≥ t limit=48 h
- Öngörülmeyen makine arızları
○ t oluşan ≥ t limit=48 h
- Sipariş eksikliği
○ t oluşan ≥ t limit=24 h
- Hammadde, elektrik, su gibi dış etkenlere bağlı eksikliklere bağlı duruşlar
○ t oluşan ≥ t limit=24 h
- Büyük yangınlar, sel veya fırtına hasarı gibi durma zamanlarına neden olan istisnai ve öngörülemeyen olaylar
○ t oluşan ≥ t limit=24 h
Bu kategoride Zaman Mevcut Değil süresi, elek üzerinde hamur kesilme süresinden elek üzerine hamur alma süresine kadar hesaplanır. Başka bir deyişle, Zaman Mevcut Değil süresi elek üzerinde hamur olmayan toplam süre olarak alınır. Hamur elek üzerine alındıktan sonraki devreye alma ve kağıt bağlama Aylak Zaman olarak raporlanır.

2.2.3 Mevcut Maksimum Zaman
Sembol: t max a Birim: h
Mevcut maksimum zaman, üretim hattının teorik olarak kağıt üretmeye uygun olduğu zamanı temsil eder.

t max a = t calender - t not a (E6)

t calender = Tüm takvim süresi
t not a = Zaman mevcut değil

2.2.4 Duruş Zamanı
Sembol: t shut Birim: h
Duruş zamanı, elek üzerinde hamur olmadığı veya elek sifon valsinde vakum olmadığı zamandır. Zaman sayımı, kağıt makinesi fan pompası kapatıldığında başlar (= elek üzerinde artık hamur yok) ve tekrar açıldığında zamanla sona erer (= elek üzerinde hamur var). Makale başlığında yer alan resimdeki Duruş Şemasında döngüsü gösterilmiştir.

t shut = t shut p + t shut up (E7)

t shut p = planı duruş zamanı,
t shut up = plansız duruş zamanı,

Duruş zamanı alt bölümlere ayrılmıştır:
-bakım personeli gerektiren bakım duruşları,
-makine personeli tarafından kapsanan üretim duruşları (temizlik, elek veya keçe değişiklikleri, sevk ipi değişimi,vb.).
Hem bakım hem de üretim işi aynı anda yapılırsa, duruşları kategorize etmek zor olabilir. Raporlama için hangi durma nedeni önce oluştu ise bu alınır.
Eğer planlanmış bir duruşta planlanmış başlama zamanı yakalanamaz ise oluşan neden devam eden zaman için gerekçe olarak raporlanır ve ilave bu zaman plansız zaman kategorisine dahil edilir.

2.2.4.1 Planı Duruş Zamanı
Sembol: t shut p Birim: h
Duruş, duruş zamanından en az 12 saat önce belirlenirse, planlı bir duruş olarak sayılır. Aksi takdirde, plansız duruş süresi olarak rapor edilir.

2.2.4.2 Plansız Duruş Zamanı
Sembol: t shut up Birim: h
Bakım ve üretim nedenlerinin yanı sıra, plansız duruş süresi daha detaylı kategorilere ayrılmıştır. Toplamda bunlar:
- Makine arızası duruşlar, t oluşan < 48 h
- Üretim duruşları (örneğin temizlik, elek ya da keçe değişimi, sevk ip değişimi, v.b)
- Tesis içindeki hammadde besleme, elektrik, buhar ,su, hava vb. veya personel eksikliğinden (dahili olarak kaynaklanan) dolayı duruş zamanı , eğer t oluşan < 24 h
Duruşlar raporlanırken, duruşa neden olan ilk durum raporlara yazılmalıdır.

2.2.5 Mevcut Üretim Zamanı
Sembol: t a prod Birim: h
Mevcut üretim zamanı, safiha tampona bağlı olsun ya da olmasın hamurun elek üzerinde olduğu ya da elek sifon valsinde vakumun olduğu zaman dilimidir.

t a prod = t max a -t shut (E8)
= t max a - t shut p - t shut up

t max a = Mevcut maksimum zaman
t shut/-p/-up = toplam duruş zamanı/planlı/plansız

2.2.6 Aylak Zaman
Sembol: t idle Birim: h
Aylak zaman, elek üzerinde hamurun olduğu ya da elek sifona valsinde vakumun bulunduğu ancak safihanın tampona sarılı olmadığı zaman dilimidir.
Aylak zaman olarak, duruşlardan sonra üretime başlama hazırlıkları, duruşa geçme hazırlıları, kopma, elek üzerinde hamur varken bakımcı ya da kağıt operatörü tarafından yapılan teknik işler ve tür değişimi zaman dilimleri gibi süreler dahil edilir. Normalde aylak zaman, üretim süresi ile çevrilidir. Bu çevrim, makale başlığı yayınlanan resimde gösterilmektedir.

t idle = t start up + t break+ t minor work + t grade change (E9)

t start up = duruş sonrası devreye alma ya da duruşa hazırlanma zamanı
t break = kopma zamanı,
t minor work = elek üzerinde hamur varken küçük bakım işi ya da üretim operatör iş zamanı
t grade change = tür değişim zamanı (eğer safiha bağlı olmadan yapılırsa)

2.2.6.1 Devreye Alma Zamanı
Sembol: t start up Birim: h
Devreye alma zamanı, elek üzerine hamur alındığında ve elek sifona valsinde vakum oluştuğunda başlar. Devreye alma zamanı planı ya da plansız duruştan sonra kağıdın tampona bağlanma süresinin tamamını içerir. Kağıt tampona bağlandığında da sonra erer. Duruşlardan sonraki bağlanma zamanı bir kopmadan sonraki zamandan daha fazla sürebileceği için kopma zamanından ayrı tutulmuştur. Devreye alma zamanı, ayrıca kağıt makinesini durdururken, kağıdın tampondan koparılmasından elek üzerinde hamurun kesildiği zamana kadar olan dilimi de kapsar.

2.2.6.2 Kopma Zamanı
Sembol: t break Birim: h
Kopma zamanı, üretimin planlanmamış bir nedenle kesintiye uğradığı zamandır. Kopma zamanında elek üzerinde hamur bulunur ve elek sifon valsinde vakum mevcuttur; ancak tampona kağıt bağlanmamış durumdadır.
Kopma zamanı şunları içerir
- Kopmadan sonra makinenin temizliği,
- Kağıdın bağlanması,
- Kağıdın tampona bağlı olmadığı sürede kağıdın istenilen kalite değerleri için beklenmesi
Kopmalar, örneğin pres bölümü, kurutma grupları, tutkallama presi, kalender presi ya da malsarıcı olarak raporlanır.

2.2.6.3 Elek Üzerinde hamur Varken Bakım ya da üretimsel Çalışma Zamanı
Sembol: t minor work Birim: h
Bu zaman dilimine ait kategoride, küçük bakım ya da üretimsel işler için üretim kesintiye uğrar. Elek üzerinde hamur olmasına ve elek sifon valsinde vakum bulunmasına rağmen safiha tampona sarılmamaktadır. Özellike çalışma esnasında üretimi durdurmaksızın kalender ayarlamaları ya da temizlemeleri, kağıt sevk ipi değişimi gibi gereksinimler oluşabilmektedir. Raporlama, bakım ya da üretim kısmından hangisi amaçlı üretim kesintisi oluştu ise buna göre yapılır.

2.2.6.4 Tür Değişim zamanı
Sembol: t grade change Birim: h
Bu zaman dilimi, bir türden diğer türe geçerken safihanın tampona sarılmadığı durumda ve doğruda pulpere akıtılması halinde oluşur. Bir tür değişimi esnasında safihanın tampona sarılması koşulunda zaman kaybı oluşmaz; kayıp, sonraki makalelerde anlatılacak olan Alan Kaybı olarak değerlendirilir.
Tür değişimi, tür değişimi için karar (sorumlu kişi tarafından verilen üretim değiştirme kararında, DCS üzerinden ya da manual seçildiğinde) ile başlar. Yeni türün kalite değerleri tutturulduğunda tür değişimi sona erer.

2.2.7 Kayıp Üretim Zamanı
Sembol: t lost Birim: h
Kayıp üretim zamanı, bir duruş ya da aylak zaman nedeniyle safihanın tampona bağlı olmadığı zamanı temsil eder.

t lost = t shut + t idle (E 10)

t shut = Duruş zamanı
t idle = Aylak Zaman

2.2.8 Üretim Zamanı
Sembol: t prod Birim: h
Üretim zamanı, kağıdın tampona bağlı olduğu süre olarak tanımlanır. Mevcut maksimum zamandan, kayıp üretim zamanının düşülmesi ile oluşur.

t prod = t max a t lost (E 11)

t max a =Mevcut maksimum zaman,
t lost =Kayıp üretim zamanı

Bir sonraki makalede örneklerle, yukarıda açıklanan zaman tanımlarının daha iyi anlaşılması konusunda yardımcı olmayı planlamaktayız.